Vijeće navodi da je saslušalo brojna svjedočenja i dobilo brojne dokumentarne dokaze koji pokazuju prisustvo vojnika i jedinica HV-a na teritoriji Bosne i Hercegovine u kontekstu sukoba između HVO-a i ABiH. Vijeće stoga konstatuje da se u vremenu od septembra do oktobra 1993. broj Muslimana u opštini Ljubuški sa 2.381 smanjio na 826, u opštini Čapljina sa 14.085 na 3.852, a u opštini Stolac sa 8.093 na nulu. Pretresno vijeće je izvršilo analizu dokaza i konstatovalo da je HVO, nad kojim je vojska Hrvatske, HV, imala opštu kontrolu, držao pod okupacijom: opštinu Prozor, opštini Gornji Vakuf, Jablanicu, zapadni Mostar, Ljubuški, Stolac, Čapljinu, Vareš …
Objavljeno 08. Augusta 2022.
U vrijeme kada je Milanović 2006. po predizbornim skupovima SDP-a BiH podržavaoŽeljka Komšića u kandidaturi za člana Predsjedništva BiH iz reda hrvatskog naroda, pred Tribunalom u Hagu izrečena je presuda u predmetu Mladen Naletilić Tuta i Vinko Martinović Štela.
Direktno prisustvo u Mostaru
U toj je presudi Međunarodni sud nedvojbeno potvrdio navode optužnice da je Vojske Hrvatske (HV) 9. maja 1993. godine sudjelovala u napadu na istočni dio Mostara, ali i u počinjenju zločina nad muslimanskim stanovništvom u Mostaru.
U presudi se također potvrđuje sljedeće: “Usprkos poricanju političkih dužnosnika iz Republike Hrvatske i HZ HB, osoblje PMEZ-a i UNPROFOR-a je uočilo prisustvo i direktnu intervenciju snaga HV-a u Bosni i Hercegovini općenito, a naročito na području Mostara, tokom čitave 1993. godine”.
Vijeće navodi da je saslušalo brojna svjedočenja i dobilo brojne dokumentarne dokaze koji pokazuju prisustvo vojnika i jedinica HV-a na teritoriji Bosne i Hercegovine u kontekstu sukoba između HVO-a i ABiH.
Žalbeno vijeće u presudi takođe napominje da postoje brojni dokumenti Ujedinjenih naroda u kojima se osuđuje prisustvo snaga HV-a na tom području. Vijeće sigurnosti Ujedinjenih naroda je još 1992. godine usvojilo rezolucije u kojima se traži da prestanu svi oblici miješanja izvana i da se sve “snage, a naročito elementi Hrvatske vojske povuku, ili da se stave pod kontrolu Vlade Republike Bosne i Hercegovine, ili da se rasformiraju ili razoružaju. Nadalje, početkom 1994. generalni sekretar Ujedinjenih naroda je obavijestio Vijeće sigurnosti da Republika Hrvatska pruža podršku HVO-u, posebno navodeći sljedeće:
– Hrvatska vojska (HV) već neko vrijeme direktno podržava HVO u pogledu ljudstva, opreme i naoružanja. Ocjenjuje se da se u Bosni i Hercegovini nalazi ukupno otprilike 3.000 do 5.000 redovnih vojnika HV-a, što odgovara broju vojnika tri hrvatske brigade.
Ove dokaze pred Tribunalom potkrepljuje svjedočenje mnogih očevidaca, koji su vidjeli snage HV-a na više lokacija. Ti vojnici HV-a pripadali su raznim jedinicama.
Međunarodni sukob
Vijeće nije prihvatilo verziju događaja kako su neki od pripadnika HV-a prisutnih u Bosni i Hercegovini bili dobrovoljci branioci, te konstatuje da je Republika Hrvatska ta koja je organizirala slanje velike većine njih, a istovremeno je pokušavala prikriti njihovo prisustvo tako što je od njih tražila da, na primjer, svoje uniforme i oznake zamijene onima HVO-a. Sud u Hagu u presudi primjećuje da su snage HV-a u Bosni i Hercegovini zadržale svoja prava kao pripadnici HV-a, uključujući i pravo na mjesečnu plaću.
– Vijeće primjećuje da je Vlada Republike Hrvatske početkom 1994. godine, izjavljujući da “nema moralno pravo da spriječi hrvatske dragovoljce da pomognu ugroženoj zajednici Hrvata u BiH”, priznala prisustvo redovnih jedinica HV-a i izjavila da će organizirati njihovo povlačenje, navodi se u presudi Naletiliću i Martinoviću i dodaje:
– Vijeće stoga konstatira da je sukob između HVO-a i ABiH u Bosni i Hercegovini postao međunarodni intervencijom snaga Republike Hrvatske.
U presudi se dalje navodi da je Vijeće uvjereno da je Republika Hrvatska financirala i obezbjeđivala vojnu opremu za HVO tokom njegovog sukoba s Armijom BiH. Dokazi pokazuju da je pomoć u smislu obezbjeđivanja vojne opreme bila znatna.
Šta su govorili Tuđman i Šušak
– Zaista, u mnogo navrata je uočeno prisustvo velikog broja vozila i naoružanja HV-a, što je dokaz de facto logističke podrške iz Republike Hrvatske. Ministar odbrane Republike Hrvatske Gojko Šušak je izjavio: “ako preračunamo bez ičega drugoga, samo naoružanje, da brojka 100 milijuna dolara je mala brojka što smo mi na te teritorije dostavili.
Slobodan Praljak je takođe priznao da su vojnici HVO-a slani na obuku na vojnu akademiju HV-a.
– Vojnim osobljem je rukovodila i zapovjedna struktura HVO-a i ona HV-a, a pripadnici HVO-a su primali plaće direktno iz Republike Hrvatske, navodi se u presudi i dodaje:
– Vijeće je nadalje uvjereno da je Republika Hrvatska sudjelovala u organizaciji, planiranju ili koordinaciji vojnih operacija vođenih u kontekstu sukoba između HVO-a i ABiH. Nema sumnje da su Republika Hrvatska i HZ-HB imale isti krajnji cilj, a to je priključenje hrvatskih provincija Bosne i Hercegovine jedinstvenoj hrvatskoj državi.U tom smislu Vijeće podsjeća na riječi samog predsjednika Hrvatske Franje Tuđmanana sastanku održanom 22. oktobra 1993: “Ja sam pred par mjeseci izložio situaciju, dao zadaću ministru obrane Šušku i generalu Bobetku, naša pomoć i naše angažiranje u Herceg-Bosni, jer se tamo rješava – rekao sam im da se tamo rješava pitanje budućih granica Hrvatske države. I, kod toga sam ukazao da je veoma važno da se obrane tada, oni položaji, koji su, onaj teritorij, koji je HVO tamo držao. (…) Opća politička situacija je takva da danas i rijetko tko od međunarodnih čimbenika računa da će se ta Unija Bosne i Hercegovine održati.
– Da bi se omogućilo provođenje ovog zajedničkog cilja, rukovodstvo Hrvatske je izdavalo zapovijedi za kretanje snaga i vojne strategije HVO-a ili HV-a u Bosni i Hercegovini. Ono je takođe osiguralo kontrolu nad HVO-om postavljajući časnike HV-a na najviši položaj u zapovjednoj strukturi HVO-a. Iz navedenih razloga, Vijeće konstatira da je Republika Hrvatska u kontekstu sukoba kojim se bavi ovaj predmet vršila opću kontrolu nad HVO-om, kaže se u presudi.
Uručenje odlikovanja postrojbama iz BiH
Uostalom, ako već negira presude Međunarodnog suda u Hagu, Milanović bi trebao vjerovati u odlikovanja koja zadnjih godina dodjeljuje postrojbama za iskazanu hrabrost u agresiji na BiH i pripadnicima tih postrojbi koji su presuđeni ili se sumnjiče za teške ratne zločine.
Evo još nekoliko dokaza iz presude Prlić i ostali, gdje je dokazana agresija Hrvatske vojske na BiH. O ovakvim činjenica se u Hrvatskoj ne govori i, izgleda, ne smije govoriti. To je tabu tema. Ako ko i natukne ponešto od ovoga u Saboru RH, biva doveden pred javni linč. Pogledajmo dijelove presude:
- Opšti zaključak o postojanju stanja okupacije
- S obzirom na sve dokaze, Vijeće je u mogućnosti da van razumne sumnje zaključi da je grad Prozor bio pod okupacijom HVO-a od 24. do 30. oktobra 1992., kao i da je selo Parcani bilo okupirano barem u danima nakon napada 17. aprila 1993. Općenitije govoreći, Vijeće smatra da je opština Prozor bila pod okupacijom HVO-a od avgusta do decembra 1993. Osim toga, Vijeće smatra da su sela Duša, Hrasnica, Ždrimci i Uzričje u opštini Gornji Vakuf bila pod okupacijom HVO-a poslije 18. januara 1993.; da su sela Sovići i Doljani u opštini Jablanica bila pod okupacijom HVO-a poslije 17. aprila 1993.; da je zapadni Mostar bio pod okupacijom HVO-a od maja 1993. do februara 1994.; da je opština Ljubuški bila pod okupacijom HVO-a u avgustu 1993.; da je opština Stolac bila pod okupacijom HVO-a u julu i avgustu 1993.; da je opština Čapljina bila pod okupacijom HVO-a od jula do septembra 1993., te da su grad Vareš i selo Stupni Do u opštini Vareš bili pod okupacijom HVO-a poslije 23. oktobra 1993. opština Čapljina bila pod okupacijom HVO-a od jula do septembra 1993., te da su grad Vareš i selo Stupni Do u opštini Vareš bili pod okupacijom HVO-a poslije 23. oktobra 1993.
Žalbeno vijeće smatra da je Pretresno vijeće, iako je ispravno navelo mjerodavno pravo, pogriješilo u njegovoj primjeni i u zaključku da zločini koji su počinjeni tamo gdje nije bilo aktivnih borbi nisu bili počinjeni u situaciji međunarodnog oružanog sukoba.
- Žalbeno vijeće se uvjerilo da je zaključak Pretresnog vijeća da su HVO i ABiH učestvovali u neprijateljstvima koja su predstavljala međunarodni oružani sukob na konkretnim dijelovima teritorije BiH i tokom konkretnih perioda na koje se odnosi Optužnica, 719., bio dovoljan za to da Vijeće režim “teških povreda” Ženevskih konvencija primijeni na sve zločine koji su počinjeni bilo gdje na čitavoj teritoriji BiH i u bilo koje vrijeme sve do okončanja oružanog sukoba, a bili su u bliskoj vezi s tim sukobom. Prema tome, član 2 Statuta je primjenjiv bez obzira na to da li su takvi zločini počinjeni u zonama aktivnih borbi. S obzirom na gore navedene principe, stroga razlika koju je Pretresno vijeće napravilo između zločina počinjenih na mjestima na kojima su se vodile aktivne borbe i u vrijeme dok su se one vodile, i zločina počinjenih na mjestima na kojima u vrijeme njihovog počinjenja nije bilo aktivnih borbi, ali koja su bila pod okupacijom HVO-a (i tokom te okupacije)720., bila je nužna samo u odnosu na zločine koji su prema navodima počinjeni protiv osoba ili imovine u kontekstu okupirane teritorije, kao što će biti riječi u nastavku,
- (233) Žalbeno vijeće stoga poništava, kao u pravnom smislu pogrešne, zaključke Pretresnog vijeća da međunarodni oružani sukob nije postojao na mjestima obuhvaćenim Optužnicom gdje nije bilo aktivnih borbi, to jest, u zapadnom Mostaru, opštinama Prozor, Gornji Vakuf, Jablanica, Stolac, Ljubuški i Čapljina, gradu Varešu i selu Stupni Do.
- Kad je riječ o argumentu Praljkove odbrane da oružani sukob nije bio međunarodnog karaktera jer je Hrvatska od početka podržavala nezavisnost RBiH, te sarađivala sa njenim oružanim snagama u odbrani te države, Vijeće želi podsjetiti da se, u međunarodnom humanitarnom pravu, utvrđivanje međunarodnog karaktera nekog oružanog sukoba isključivo temelji na činjenicama. Potpuno su irelevantne pobude učesnika u sukobu ili zakonitost njihovog učešća. U tom smislu, nebitno je da li je, na primjer, Hrvatska sudjelovala u sukobu u BiH protiv svoje volje, da li su vojnici HV-a dejstvovali u BiH kao dobrovoljci ili da li je HV pružao podršku ABiH u sukobu sa srpskim snagama BiH. Onog časa kada je Hrvatska bilo direktno intervenisala u sukobu stajući na stranu HVO-a protiv ABiH, bilo stekla opštu kontrolu nad HVO-om, sukob je postao međunarodni.
Vijeće stoga konstatuje da se u vremenu od septembra do oktobra 1993. broj Muslimana u opštini Ljubuški sa 2.381 smanjio na 826, u opštini Čapljina sa 14.085 na 3.852, a u opštini Stolac sa 8.093 na nulu.
U periodu od 14. avgusta 1992. do najmanje kraja aprila 1994., Jadranko Prlić je, kao predsjednik HVO-a, a zatim predsjednik Vlade HR HB, na tim funkcijama imao velika de jure i de facto ovlaštenja, koja su se odnosila na koordinaciju i rukovođenje radom HVO-a/Vlade HR HB. Osim toga, on je donosio odluke u vezi s vojnim djejstvima, koje je provodio putem vojnog lanca komandovanja posredstvom predstojnika Odjela obrane. 2451 Vijeće podsjeća da je on konkretno doprinio ostvarivanju UZP-a u opštinama Gornji Vakuf, Prozor i Jablanica ultimatumom iz januara i aprila 1993.; u opštinama Mostar, Stolac, Čapljina i Prozor tokom ljeta 1993. objavljivanjem zajedničkog proglasa s Brunom Stojićem 30. juna 1993.; u istočnom Mostaru, time što je podržavao kontinuiranu kampanju granatiranja i drugog vatrenog djelovanja od strane HVO-a.
Pretresno vijeće je izvršilo analizu dokaza i konstatovalo da je HVO, nad kojim je vojska Hrvatske, HV, imala opštu kontrolu, držao pod okupacijom: (1) opštinu Prozor, od avgusta do decembra 1993.;706 (2) sela Duša, Hrasnica, Ždrimci i Uzričje u opštini Gornji Vakuf, poslije 18. januara 1993.; (3) sela Sovići i Doljani u opštini Jablanica, poslije 17. aprila 1993.; (4) zapadni Mostar, od maja 1993. do februara 1994.; (5) opštinu Ljubuški, u avgustu 1993.; (6) opštinu Stolac, u julu i avgustu 1993.; (7) opštinu Čapljina, od jula do septembra 1993.; te (8) grad Vareš i selo Stupni Do u opštini Vareš, poslije 23. oktobra 1993. godine.
Ovo su dijelovi presude o agresiji Hvratske vojske na BiH. Ključna činjenice iz ovoga pripada opštini Stolac. Tamo od 8093 Bošnjaka nije ostao niti jedan. Muškarci su bačeni u logore gdje su mučeni i ubijani, a žene i djeca protjerani prema Mostaru.
Za sudije u Vijeću bilo je tragično što je dobar dio vojnika Bošnjaka u HVO-u Stoca odveden iz rovova u logore patnje i smrti. A odvodili su ih njihovi dojučerašnji saborci. Drugi dio je zarobljen u njihovim domovima, pred obiteljima i odvučen u logore, poput Koštane bolnice. BOSNAGLOBAL
